شخصى نزد رسول خدا صلى اللّه عليه و آله آمد و عرض كرد: يارسول اللّه ! بستگانم بامن قطع رابطه كرده و مرا مورد حمله و شماتت قرار داده اند آيا من هم با آنها قطع رابطه كنم ؟
پيامبر صلى اللّه عليه و آله فرمود: با اين وضع خداوند نظر و رحمتش را از همه شما بر مى دارد. آن مرد گفت : پس چه كنم ؟
حضزت فرمود: ايجاد رابطه كن باكسى كه با تواضع رابطه كرده است و بخشش به كسى كه تو را محروم ساخته است و عفو كن كسى را كه به تو ظالم كرده است . در اين صورت از سوى خداوند پشتيبانى رد برابر آنها خواهى داشت

قصه هاى تربيتى چهارده معصوم مؤ لف :محمد رضا اكبرى

فاطمیه قصه گوی رنجهاست فاطمیه تفسیر سوز مرتضی ست

فاطمیه شعر داغ لاله است قصه ی زهرای 18 ساله ست

فاطمیه شرح دیوار و در است دفتر در مقام سخت زینب پرور است

محدثان، نام راويان موثق آن امام را گرد آورده‏اند كه شمار آنان، با وجود اختلاف در آرا و گفتار، به چهار هزار تن مى‏رسد. تنها ابن عقده زيدى در كتاب رجال خود چهار هزار راوى براى آن حضرت برشمرده و كتابهاى آنان را ياد كرده است تا چه رسد به ديگران. ابن غضايرى كه مستدركى بر كتاب ابن عقده نوشته، بر تعداد راويان امام صادق (ع) افزوده است. و تنها يكى از راويان آن حضرت به نام ابان بن تغلب سى هزار حديث از آن امام نقل كرده است. حسن بن على وشا گويد: «در اين مسجد، (مسجد كوفه) نهصد تن از مشايخ حديث را درك كردم كه همگى مى‏گفتند جعفر بن محمد چنين حديث كرد.
بسيارى از بزرگان فقها و برجستگان پهنه علم و دانش از پرورش يافتگان مكتب امام صادق (ع) بوده‏اند. از اين عده مى‏توان به كسانى همچون زرارة بن اعين و دو برادرش بكر و حمران، جميل بن صالح و جميل بن دراج و محمد بن مسلم طائفى و بريد بن معاويه و هشام بن حكم و هشام بن سالم و ابو بصير و عبيد الله و محمد و عمران حلبى و عبد الله بن سنان و ابو الصباح كنانى و بسيارى ديگر از فضلا اشاره كرد.
به غير از اين چهار هزار تن كه ذكر آنان گذشت، شمار بسيارى ديگر از دانشمندان برجسته و پيشوايان مذاهب اهل سنت و بزرگان علم از آن حضرت حديث نقل كرده و از بهره‏وران مكتب آن حضرت محسوب مى‏شده‏اند. از اين ميان مى‏توان به افرادى مانند يحيى بن سعيد انصارى و ابن جريح و مالك بن انس و سفيان ثورى و ابن عيينه و ابو حنيفه و شعبه و ايوب سختيانى و جابر بن حيان كوفى و ابان بن تغلب و ابو عمرو بن علاء و عمرو بن دينار و بسيارى ديگر اشاره نمود. از غلامان آن حضرت نيز كسانى مانند ابو يزيد بسطامى و ابراهيم بن ادهم و مالك بن دينار، از مكتب آن حضرت بهره‏ها بردند. علت انتشار علوم آن حضرت و كثرت كسانى كه از محضر وى كسب فيض كردند اين است كه وى اواخر حكومت‏بنى اميه و اوايل حكومت‏بنى عباس را درك كرده بود. آن حضرت حكومت‏بنى اميه را در زمانى كه به افول و ضعف گراييده بود درك كرد و توانست‏با كم شدن فشار و ترس از حكومت علوم پدران گرامى‏اش را انتشار دهد. همچنين زندگى آن حضرت در آغاز حكومت‏بنى عباس كه هنوز خاندان ابو طالب مورد حسد شديد واقع نشده بودند و بنى العباس خود را حكومتى برخاسته از نسل هاشم مى‏پنداشتند و امام صادق (ع) را از مفاخر خود حساب مى‏كردند، باعث مى‏شد تا آن حضرت با آزادى بيشترى به تعليم شاگردان و نشر علوم همت گمارد.
از آن حضرت در تفسير و در علم كلام ورد دهريون، روايات بى‏شمارى نقل شده است و كتاب توحيد مفضل براى نمونه‏اى از اين باب كافى است. همچنين از پاسخهاى آن حضرت در خصوص سؤالات فقهى و غيره كتابهاى فراوان و ارزشمندى تدوين شده است. اصول مهم و اساسى علم اصول فقه از آن حضرت فرا گرفته شده و چهار صد تاليف از چهار صد نويسنده درباره پاسخهاى آن حضرت در زمينه سؤالات اصول فقه پديد آمده كه به نام الاصول الاربعمائه مشهور است.
از كسانى كه در قرن دوم در علم تفسير و انساب معروف بودند، محمد بن سائب كلبى، اسماعيل بن عبد الرحمن سدى كبير و ابو حمزه ثمالى را مى‏توان نام برد. در فقه و حديث در آن دوره، بجز امام صادق (ع) ، ابو حنيفه امام مذهب حنفى و شاگردش ابو يوسف و مالك بن انس امام مذهب مالكى و محمد بن عبد الرحمن بن ابى ليلى و ابن جريح و عروة بن زبير و ابن سيرين كه از مفسران بنام بود، و حسن بصرى و شعبى از شهرت و آوازه بسيار برخوردار بودند.
در تاريخ و مغازى محمد بن اسحاق بن يسار و در علوم عربى معاذ بن مسلم هراء كوفى واضع علم صرف و در ستاره‏شناسى خاندان نوبخت و در ميان كتاب، عبد الحميد، يكى از نويسندگان بزرگ جهان و كاتب مروان حمار آخرين خليفه اموى، از آوازه بسيار بهره‏مند بودند.
از نويسندگانى كه جزو اصحاب امام صادق (ع) بودند نيز بايد از ابو حامد اسماعيل كاتب كوفى نام برد، و از شاعران و سخنورانى كه در عصر آن حضرت شهرتى به دست آوردند و برخى از آنان نيز در رديف مداحان وى بودند بايد سيد حميرى، اشجع سلمى، كميت و پسرش مستهل و برادرش ورد و ابو هريره ابار و ابو هريره عجلى و عبدى و جعفر بن عفان و سليمان بن قته عدوى و سيف و ابراهيم بن هرمه و منصور نمرى را نام برد.

منبع :كتاب: سيره معصومان، ج 5، ص 66

درباره کمالات معنوی و سجایای اخلاقی امام صادق(ع) در همه کتب رجال و سیره ، سخنها بسیار است. حافظ ابونعیم اصفهانی می گوید : امام ناطق و پیشتاز مراحل کمال ابو عبدالله جعفر بن محمد صادق(ع) روی به عبادت و خضوع آورده و عزلت و خشوع را به ریاست و اجتماعات ترجیع داده بود او بعد از نماز عشاء و گذشتن پاسی از شب انبانی از نان و گوشت و مقداری پول بر دوش می گرفت و به در خانه فقرای مدینه می رفت و آنها را بین فقرا تقسیم می کرد . آنان هنگامی ولی نعمت خود را شناختند که آن حضرت وفات یافت . مالک بن انس که یکی از ائمه مذاهب چهارگانه اهل تسنن است می گوید : من مکرر به حضور امام صادق(ع) می رسیدم و او را پیوسته در یکی از سه حال می دیدم یا نماز می گزارد و یا روزه دار بود و یا قرآن می خواند و هرگز چشمی مانند او را ندیده و گوشی نظیر آن را نشنیده و هرگز به قلب انسانی برتر از جعفر بن محمد از نظر دانش و عبادت و پرهیزگاری خطور نکرده است . در عظمت علمی و شخصیت فرهنگی حضرت صادق (ع) این نکته کافی است که او در مدت امامت خود توانست چهار هزار عالم برجسته تربیت کند که هر کدام شخصیتی بزرگ و عالمی کم نظیر بودند . ابو حنیفه می گوید : من او را دانا ترین فرد تشخیص دادم زیرا او آگاه ترین آنها به عقاید مردم زمان خود بود. درباره صبر امام نقل است که در مصیبتی که برایشان وارد شده بود فرمودند: ما اهل بیت قبل از مصیبت فعالیت خود را انجام می دهیم ولی چون مصیبت آمد راضی و تسلیم تقدیر الهی هستیم. از دیگر سجایای امام، حلم او بود چنانکه نقل کرده اند روزی غلامش را دنبال کاری فرستاد و چون غلام دیر کرد خود حضرت به دنبال آن کار رفت و در وسط راه دید غلام خفته است. حضرت او را باد زد تا بیدار شود. سپس به او فرمود: خوب است شبها بخوابی و روزها کار کنی.

پی نوشتها:
1 - مجموعه زندگانی چهارده معصوم (ع) ، تالیف حسین عمادزاده ، ج 2، ص251 و252.