انار ازجمله میوه های بهشتی است که در قرآن کریم از آن یاد شده است. در قرآن آمده است: « و الزیتون و الرّمان مُتَشابِهاً و غَیرَ مُتشابِه » ، زیتون و انار و میوه های متشابه یکدیگر و غیر متشابه هستند » .(1) خداوند متعال در برای فصلی میوه های متناسب با آن فصل را آفرید تا نیازهای جسمی ما انسانها را به بهترین وجه بر طرف نماید.
محققان طب قرآنی معتقدند که انار به عنوان یک میوه بهشتی از این جهت در فصل پاییز به بار می نشیند که فصل پاییز فصل خزان درختان و گرفتگی آسمان است و برای جلوگیری از افسردگی و نگرانی دانه های انار بسیار مفید بوده و موجب شادابی می شوند.
انار در طب اسلامی از جایگاه ویژه ای برخوردار بوده و همواره مورد تأکید ائمه (ع) قرار داشته است. امام رضا (ع) نیز همانند اجداد بزرگوار خویش همیشه بر خوردن انار تاکید می کردند . در این مورد در حدیثی فرمودند : « انار شیرین و ترش بمک ؛چرا که انسان را نیرو می دهد و خون را زنده می سازد .» (2)
انار یکی از میوه های خوش آب و رنگ فصل پاییز و زمستان است که در مقایسه با سایر میوه های این فصل، آنتی اکسیدان بیشتری برای افزایش ایمنی، مقاومت و حفاظت از بدن در مقابل بیماری ها، میکروب ها و ویروس ها دارد. درمانگران مکاتب طب سنتی در جهان از خواص دارویی این میوه و دانه های آن برای درمان بیماری های مختلفی از قبیل بیماری های قلبی، عفونی، دندان درد و گوش درد استفاده می کنند.
انار خون را صاف می کند ، گشاینده ی رگهای بدن و ملیّن شکم و تقویت کننده ی کبد است. انار برای یرقان ، خفقان قلب و سرفه ی حاد، سودمند است. صدا را صاف و صورت را با طراوت می کند. بدن را سیراب و کرم های معده را می کشد.
امام رضا علیه السلام به نقل از پدران بزرگوارشان به نقل از پیامبر اکرم (ص) می فرماید: کُلُوا الرُّمَّانَ فَلَیسَتْ مِنْهُ حَبَّةٌ تَقَعُ فِی الْمَعِدَةِ إِلَّا أَنَارَتِ الْقَلْبَ وَ أَخْرَسَتِ الشَّیطَان‏ أربعین یوما؛ انار بخورید، هر دانه‌ای از انار که در معده قرار می‌گیرد، موجب نورانیت دل و لالی یا دوری برای چهل روز شیطان می‌شود". (3)
انار یک تصفیه‌کننده خون بوده و برای کبد بسیار مناسب است. به این دلیل از قدیم خوردن این میوه برای شفافیت پوست توصیه می‌شده است. از امام رضا(ع) هم نقل شده که: «انار بخورید تا دهان‌تان پاکیزه و خوش‌بو شود.» مطابق نظر کارشناسان خوردن انار مانع تشکیل پلاک‌های دندانی و بروز پوسیدگی دندان می‌شود.امام رضا (ع) به نقل از پدران خویش به نقل از امام سجاد می فرماید: وکان عبد الله بن عباس رضی الله عنه یقول: إن رسول الله صلّى الله علیه وآله کان إذا أکل الرمانة لا یشرک فیها أحداًویقول: « فی کل رمانة حبة من حبّ الجنة». عبدالله بن عباس می گفت: هرگاه رسول خدا (ص) یکدانه انار تناول می فرمود با کسی شریک نمی شد و می فرمود: در هر اناری یک دانه از دانه های بهشتی است. (4)
در پزشکی نوین خوردن انار برای کمک به رشد جنین و سلامت فرزند توصیه شده است . در همین زمینه امام رضا (ع) انار را میوه ای می دانند که برای آوردن فرزندانی سالم توصیه می کنند و می فرماید که انار فرزند را زیبا می گرداند . (5)
از دیگر خواص انار خاصیت ضد عفونی کننده آن است. از نظر طب سنتی میوه انار سرد ، تر و قابض است . آب انار سرد و تر و پوست انار سرد و خشک و بسیار قابض می باشد .
کلیه قسمت های درخت انار قابض است اما پوست ریشه درخت انار از بقیه قسمت های این درخت قابض تر است .
برای مصارف دارویی از گل ، برگ ، پوست درخت ، پوست ریشه و دانه انار استفاده می شود . امام رضا(ع)می فرماید: « حَطَب الرّمان یَنفی الهوام » دود درخت انار حشرات را دور می گرداند و آنها را از بین می برد. (6)
پانوشتها:
1. سوره انعام آیه (141)
2. بحار الانوار: ج62 ص320 و طب الامام الرضا: ص61
3. عیون اخبار الرضا (ع)/ ج2 – ص 32-ح 80
4. المحاسن: 2 / 540 ح 827، عیون أخبار الرضا: 1 /47 ح 151، الدعوات: 157 ح 429
5. محاسن ، ج 2 ، ص 546
6. کافی، ج 6، ص 355